|
 |
«گروه ٧»، اتحادیه اقتصادی یا انجمن سیاسی
بحران اقتصادی و نگرانی‌های امنیتی، مهم‌ترین اولویت‌های شرکت‌کنندگان در چهل‌و‌دومین نشست سران «گروه هفت» بود که در معبد باستانی «ایسه» در ژاپن برگزار شد و درحالیکه «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهوری روسیه، پیش از آغاز بحران در اوکراین یکی از شرکت‌کنندگان در نشست گروهی بود که در آن زمان «گروه هشت» نامیده می‌شد، اعضای گروه هفت، نه‌تنها بار دیگر بر لزوم ادامه تحریم‌هاي ضد مسکو تأکید کردند، بلکه از پکن نیز به‌دلیل اقداماتش در دریای چین جنوبی انتقاد كردند.
خروج روسیه از جمع قدرت‌های اقتصادی برتر جهان نشان داد مشابهت‌های سیاسی بیش از ویژگی‌های اقتصادی در گردهم‌آمدن این قدرت‌ها نقش داشته است. بااین‌حال همان‌گونه که در ادامه خواهیم دید، با وجود تمامی تردیدهای موجود درباره استیلای اقتصادی گروه هفت، اقتصاد بیش از سیاست در فراهم‌کردن زمینه ادامه همکاری این گروه مؤثر است. باشگاه قدرت‌های صنعتی برتر جهان زمانی تشکیل شد که کشورهای غربی در اقتصاد جهان، دست بالا را داشتند و امید می‌رفت همکاری قدرت‌های برتر جهان در چارچوب این گروه به هماهنگی بیشتر براي مقابله با بحران‌های اقتصادی و مالی کمک کند. گروه هفت اگرچه قرار بود هفت قدرت اقتصادی برتر دنیا را نمایندگی کند؛ اما قدرت‌های اقتصادی نوظهور این ترکیب را بر هم زدند. هیچ‌یک از اعضای گروه هفت قادر به نادیده‌گرفتن قدرت اقتصادی چین نیست. ششمین اقتصاد بزرگ جهان یعنی برزیل نیز جایی در گروه هفت ندارد. هند نیز که بیشترین سرعت رشد اقتصادی جهان را دارد، در فهرست گروه هفت دیده نمی‌شود. به این ترتیب می‌توان گفت گروه هفت دیگر قدرتمندترین اقتصادهای جهان را نمایندگی نمی‌کند، به‌ویژه آنکه بحران اقتصادی در بیشتر کشورهای عضو از نفوذ اقتصادی آن کاسته است.
تلاش قدرت‌های نوظهور برای ایجاد نهادهای جایگزین یا دست‌کم جامع‌تر، با هدف مقابله با رویکرد یک‌جانبه کشورهای غربی نیز در این میان به کم‌رنگ‌ترشدن نقش اتحادیه‌های زير نفوذ غرب مانند گروه هفت کمک کرده است.
ایجاد منطقه آزاد تجاری سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا و اقیانوس آرام (FTAAP) و بانک توسعه بریکس (NDB) را می‌توان گام‌هایی جدی برای عینیت‌بخشیدن به این تلاش‌ها دانست. قدرت‌های نوظهور امیدوارند این‌گونه راهکارها به افزایش نفوذ و ایجاد تعادل در میزان نقش‌آفرینی آنها در تعیین سازوکار اقتصاد جهانی کمک کند.
درحالیکه قدرت‌های نوظهور اقتصادی، یکه‌تازی اتحادیه‌های اقتصادی زير سلطه غرب را به چالش كشيده‌اند، نمی‌توان از نقش‌آفرینی اتحادیه‌هایی مانند گروه هفت در عرصه سیاسی نیز چشم‌پوشی کرد.
همکاری‌های اقتصادی و تجاری، سنگ بنای تشکیل باشگاهی از قدرت‌های اقتصادی برتر جهان بود؛ اما به‌تدریج و با توجه به قدرت و نفوذ اعضای آن، این گروه وارد حوزه‌های سیاسی نیز شد.
با این‌همه در سالهای گذشته اعضای گروه هفت در زمینه‌های اقتصادی هماهنگی بیشتری داشته‌اند و اتخاذ موضعی واحد در برابر مناقشات بین‌المللی به‌طور معمول برای هفت کشور صنعتی جهان کار ساده‌ای نبوده است. از مهم‌ترین اختلاف‌نظرهاي میان اعضای این گروه در‌این‌باره، می‌توان به اختلاف‌نظر درباره پیمان کیوتو در زمينه کاهش گازهای گلخانه‌ای در سال ٢٠٠١ یا حمله به عراق در سال ٢٠٠٣ اشاره کرد.
بحران در سوریه و پس از آن در عراق نیز نتوانست کشورهای عضو این گروه را به اتخاذ مواضع یکسان وادارد. حتی با وجود آنکه با اخراج روسیه، هماهنگی سیاسی در میان کشورهای عضو افزایش یافته است، همچنان نمی‌توان گفت اعضای این گروه مواضع و منافع سیاسی یکسانی در برابر مناقشات بین‌المللی دارند. براي مثال، با وجود توافق برای ادامه تحریم‌هاي ضدروسیه، اعضای این گروه از ادامه تنش با مسکو به‌طور یکسانی آسیب نمی‌بینند و در نتیجه اراده یکسانی برای ادامه این تنش ندارند، درحالیکه آمریکا خواستار اتخاذ مواضع سختگیرانه‌تری ضد روسیه است، اعضای اروپایی گروه هفت نگران زیان‌های اقتصادی‌اي هستند که تنش با روسیه به دو طرف وارد می‌کند. گروه هفت اگرچه دیگر همه قدرت‌های برتر اقتصاد جهانی را نمایندگی نمی‌کند؛ اما شاید تمرکز بر همکاری‌های اقتصادی و تجاری مانند توافق‌نامه تجارت آزاد میان آمریکا و اتحادیه اروپا یا مقابله با پول‌شویی و فرار مالیاتی، بیش از تلاش برای موضع‌گیری در مناقشات جهانی بتواند زمینه همکاری‌های بیشتر این گروه را فراهم کند. افزون بر این به نظر می‌رسد اعضای گروه هفت برای سروسامان‌دادن به اقتصاد جهان، چاره‌ای جز تعامل با بازیگران جدید در این عرصه، مانند اعضای گروه بریکس متشکل از پنج قدرت اقتصادی نوظهور نداشته باشند، همکاری ای که صرف‌نظر از اختلاف‌هاي سیاسی و حتی اقتصادی، می‌تواند به‌نفع هر دو طرف و در نهایت اقتصاد جهان باشد.
آزاده طاهری:
نگرانی آمریکا از فروش گسترده سامانه اس ـ 400
واشنگتن از سیل مشتریان سامانه‌های اس400 خوشحال نیست و سیاستمداران آمریکایی از این اوضاع نگرانند.
تصمیم روسیه برای تجاری سازی سامانه موشکی اس ـ 400 که به تازگی و پس از تحریم های گسترده آمریکا و متحدان اروپائیش علیه روسیه شدت گرفته، آمریکا را نگران کرده است.
تازه ترین مشتریان بزرگ این سامانه موشکی ضدهوایی که قابلیت های بسیار زیادی دارد دو کشور قدرتمند هند و چین هستند.
چین به تازگی قرارداد سه میلیاردی تحویل سامانه ضدهوایی اس400 "تریومف" را با روسيه امضا کرده است و چند روز پیش نیز دهلی نو به خرید این تجهیزات دفاعی فوق العاده مؤثر ابراز علاقه‌مندی کرده است.
روزنامه نزاویسیمایا در تحلیلی که روز گذشته منتشر شد با اشاره به عقد قرارداد نظامی میان هند و روسیه بر سر خرید این سامانه موشکی نوشت که این کشور در مسیر مبارزه با تحریم های آمریکا قصد دارد اس ـ 400 را تجاری کرده و به همه کشورهای خواهان بفروشد.
روزنامه واشنگتن پست آمریکا نیز هفته پیش در گزارشی از تاثیرات تحریم های آمریکا و کشورهای اروپایی بر روسیه بر سر بحران اوکراین هشدار داد که روسیه ممکن است برای کسب در آمد و جبران ضرر مالی از ناحیه تحریم ها به سمت نظامی کردن برخی از کشورها و توسعه تجهیزات نظامی برود.
این هشدار البته تا اندازه ای درست است چرا که روسیه هر اقدامی را برای جلوگیری از ضرر و زیان ناشی از تحریم ها به کار خواهد گرفت و یکی از آنها تجاری سازی این سامانه موشکی قدرتمند است که از قضا مشتریان زیادی هم دارد.
نزاویسیمایا نیز در تایید همین مطلب می نویسد: در حالی که ایالات متحده برنامه ضربه جهانی با استفاده از موشک های بالیستیک، سلاح های دقیق و نیروی هوایی راهبردی را طرح ریزی می کند، مسکو در صدد است نیروهای مسلح خود و ارتش متحدان خود را به سامانه های موشکی ضد هوایی اس-400 تریومف مسلح کند.این سامانه می تواند با همه سلاح های هوایی مقابله کند.
همزمان با تولید این سامانه ها برای ارتش روسیه، برنامه بازرگانی صدور آنها به کشورهای خارجی تدوین شده است. بودجه روسیه از این طریق میلیون ها دلار دریافت خواهد کرد. منابع نظامی- دیپلماتیک به نزاویسیمایا گازتا اطلاع دادند که امضای قرارداد درباره صدور 10 سامانه اس-400، یکی از موضوعات اساسی مورد بحث در جریان سفر نارندرا مودی نخست وزیر هند به روسیه می باشد. احتمال انعقاد این معامله بسیار قوی است زیرا هفته گذشته کمیته خرید های دفاعی هند تحت ریاست وزیر دفاع، این معامله را تأیید کرد.
رسانه های گروهی هند بهای این معامله را معادل 5.8 میلیارد دلار اعلام کردند در حالی که در روسیه رقم حدود 2.5 میلیارد دلار عنوان می شود. در هر حال، صدور این سامانه ها در آینده نزدیک بخش قابل توجه همکاری نظامی فنی روسیه با هند و کشورهای دیگر را تشکیل خواهد داد.
روسیه تا همین اواخر از صدور این سامانه ها به کشورهای خارجی خودداری می‌کرد تا ابتدا نیروهای مسلح خود را مجهز نماید. ولی مقامات نظامی و سیاسی کشور می فهمند که استقرار این سامانه نه تنها در روسیه بلکه در خاک کشورهای دوست اهمیت زیادی دارد.
با این اوصاف، هند سومین خریدار این سامانه ها خواهد شد. تاکنون تا 8 سامانه از این قبیل در الجزایر مستقر شده است. شش سامانه به چین صادر خواهد شد. ایران، مصر، صربستان و کوبا در میان خریداران بالقوه ذکر شده اند.
در روسیه دو کارخانه جدید در مناطق کروف و نیژنی نووگورود بزودی به تولید سامانه های اس-400 خواهند پرداخت که در این صورت هم نیازهای نیروهای مسلح روسیه تأمین خواهد شد و هم سامانه های مخصوص صادرات، تولید خواهند گردید.
آمریکا نگران است
همه این ها سبب شده است تا واشنگتن از سیل مشتریان این سامانه موشکی احساس نگرانی کند. سیاستمداران آمریکایی رسما از این اوضاع به ابراز نگرانی کرده اند. آنها بیم دارند درصورت آغاز جنگ، نیروی هوایی آمریکا و متحدان آن در نتیجه کاربرد سامانه‌های مذکور متحمل تلفات سنگین می‌شوند.
کارشناسان نظامی بر این اعتقادند که اگر یک شبکه ضدهوایی ایجاد شود که همه آسیا را تحت پوشش قرار دهد آمریکا و متحدان آن دیگر نخواهند توانست با استفاده از جنگنده‌های ساده، هواپیماهای بدون سرنشین و موشک‌ها به این منطقه ضربه بزنند. علاوه بر این، ایران و هند با خرید سامانه ضدهوایی اس400 نه تنها حریم هوایی خود بلکه بخش اعظم حریم هوایی پاکستان و افغانستان را تحت پوشش قرار می‌دهند. در گزارش مندرج در نشریه "کنترا ماگازین" نوشته شده بود که پنتاگون حتی از فکر کردن دربارۀ این مسئله هراسان است.
کارشناسان آمریکایی قبلاً گفته بودند سامانه ضدهوایی اس400 روسيه عملاً آسیب ناپذیر است. آنها قابلیت رزمی سامانه را تحسین کرده و گفته بودند نیروی هوایی عملاً نمی‌تواند آن را منهدم کند. اما وقتی این سامانه درون شبکه پدافند ضدهوایی مرکب قرار می‌گیرد خطر آن برای دشمن دوچندان مي‌شود.
